GMINNY PROJEKT EDUKACYJNY „Moja gmina? Lubię to!”

Wstęp

„Szkoła to nie tylko miejsce zdobywania wiedzy i kształtowania umiejętności, ale także  przekazywania  historii, tradycji i kultury narodowej. Każda lekcja może być okazją do  budowania tożsamości  regionalnej.”

Projekt zakłada kształtowanie etycznego stosunku do małej ojczyzny, wydobywanie w procesie edukacyjnym i wychowawczym wartości, jakie tkwią w przyrodniczym, kulturowym i społecznym otoczeniu ucznia.

 

Projekt realizuje Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie. (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L394 -  http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/pl/oj/2006/l_394/l_39420061230pl00100018.pdf)

W ramach odniesienia ustanowiono osiem kompetencji kluczowych:
1) porozumiewanie się w języku ojczystym;
2) porozumiewanie się w językach obcych;
3) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne;
4) kompetencje informatyczne;
5) umiejętność uczenia się;
6) kompetencje społeczne i obywatelskie;
7) inicjatywność i przedsiębiorczość; oraz
8) świadomość i ekspresja kulturalna.
 

Projekt może być realizowany na wszystkich lekcjach zarówno w szkole podstawowej jak i w gimnazjum, gdyż realizacja projektu wymaga ścisłej współpracy wszystkich nauczycieli uczących w w/w placówkach. Projekt zakłada korelację międzyprzedmiotową
i międzyszkolną. Treści projektu są zsynchronizowane z porami roku, cyklicznością przyrody, kalendarzem tradycji, rokiem obrzędowym, rocznicami narodowymi
i regionalnymi, uroczystościami szkolnymi, lokalnymi, świętami kościelnymi i rokiem liturgicznym.

Do prawidłowej realizacji programu niezbędna jest organizacja wycieczek, spacerów, spotkań z ludźmi znanymi w gminie, działaczami społecznymi, członkami straży pożarnych, kół gospodyń, przedstawicielami władz samorządowych.

Główną ideą projektu jest pokazanie interdyscyplinarności wiedzy regionalnej. Wiedza ucznia powinna mieć charakter funkcjonalny i prowadzić do umiejętności wyszukiwania i doboru informacji, jak również kształtować samodzielność, logiczne myślenie i nawyk samokształcenia. Nauczyciel powinien pełnić w procesie kształcenia
i wychowania rolę przewodnika. Nauczyciel-przewodnik powinien zaś  stwarzać odpowiednie warunki, dzięki którym uczniowie mogą samodzielnie odkrywać i szukać rozwiązań. Dobór właściwych metod nauczania i warunki pracy wprowadzają pozytywne relacje między wychowawcą i uczniem, rodzą wzajemne zaufanie, uczą pracy zespołowej, sprawiają, że zajęcia mają charakter motywujący i są dostosowane do różnych stylów uczenia.

 Adresatami projektu są przede wszystkim uczniowie i nauczyciele szkół podstawowych i gimnazjum położonych w Gminie Wielowieś. Pośrednio odbiorcami programu są także rodzice uczniów i dziadkowie, organizacje społeczne i cała lokalna społeczność.

Dlaczego powstał projekt?

W trosce o dobro i jak najlepsze wychowanie młodych pokoleń, trwałość najlepszych wartości narodowo-patriotycznych i jak najlepsze zachowanie całego dziedzictwa historyczno-kulturowego, a także zabytków przeszłości, dóbr kultury i przyrody naszej gminy

Cele edukacyjne:
a) poznanie najbliższego środowiska i specyfiki swojego regionu
b) rozwijanie wartości rodzimych związanych z wartościami kulturowymi wspólnoty lokalnej
c) rozwój postaw patriotycznych związanych z tożsamością kultury regionalnej

Zadania szkół:
a) umożliwienie poznania regionu i jego kultury
b) wprowadzenie w życie kulturalne wspólnoty lokalnej
c) kształtowanie tożsamości narodowej w aspekcie tożsamości regionalnej

Treści:
a) najbliższe otoczenie domu rodzinnego, sąsiedztwa i szkoły
b) ogólna charakterystyka geograficzna i kulturowa gminy

c) język regionu, gwara i nazewnictwo
d) elementy historii regionu i ich związki z historią i tradycją własnej rodziny
e) lokalne tradycje, święta, obyczaje i zwyczaje
f) miejscowe podania, przysłowia, muzyka, architektura, plastyka

g) sylwetki osób zasłużonych dla środowiska lokalnego, gminy i kraju.
 

Cele i zadania projektu

            Nadrzędnym celem edukacji regionalnej jest ukształtowanie trwałych więzi z Małą Ojczyzną, świadomości własnych korzeni, umiejętności odnajdywania w rodzimej kulturze najistotniejszych wartości, zaangażowanie do aktywnego działania na rzecz lokalnego środowiska. Należy uświadomić dzieciom piękno najbliższej okolicy i miejsca zamieszkania, poczucie własnej tożsamości i oryginalności. Znajomość tradycji historii, kultury i wiary własnego regionu ułatwia orientację środowisku, w którym żyje młodzież. Poznanie tradycji rodzimej społeczności, jej wyjaśnianie i odtwarzanie pozwala zrozumieć specyfikę kulturową ludzi. Budzenie uczuć emocjonalnych w stosunku do Małej Ojczyzny ułatwia rozwijanie uczuć patriotycznych do kraju, a losy Małych Ojczyzn stanowią historię i kulturę narodu polskiego.

Projekt pozwala na:

• Budzenie u uczniów zaintereso­wań przeszłością, dniem dzisiejszym i przyszłością swojej rodziny, miejscowości i regionu. Wyposażenie uczniów w wiedzę o człowieku, życiu
   i świecie z perspektywy regionalnej kultury, historii i współczesności.
• Rozwijanie u uczniów tożsamości narodowej i postaw patriotycznych związanych
   z historią i kulturą narodową i regionalną.
• Kształtowanie więzi rodzinnych i społecznych opartych na wspólnocie historycznej, kulturowej i terytorialnej. Rozwijanie więzi uczuciowych ze swoją rodziną, miejscowością i regionem.
• Zapoznanie uczniów z historią i kulturą rodzinnej miejscowości, parafii, gminy i regionu.
• Zapewnienie uczniom ciągłej możliwości poznawania  kultury i języka niemieckiego jako języka mniejszości narodowych.
• Wykształcenie umiejętności korzystania z dorobku kulturowego oraz właściwego interpretowania wydarzeń z kręgu rodzinnego, środowiska lokalnego i narodowego.
• Poznanie najbliższego środowiska geograficzno-przyrodniczego, ukazanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych, unikatowości przyrody regionu i wykształcenie poczucia odpowiedzialności za jej stan.
• Zapoznanie uczniów z sytuacją społeczno-gospodarczą rodzinnej miejscowości i gminy.
• Zapoznanie uczniów ze specyfiką rodzinnej miejscowości na tle województwa śląskiego i Polski.
• Rozwijanie wartości rodzinnych związanych z wartościami kulturowymi wspólnoty lokalnej. Rozwijanie wiedzy o tradycjach rodzinnych, o kulturze regionu i jej związkach z kulturą Polski oraz kulturami różnych narodów.
• Ukazanie związków między ważnymi wydarzeniami w dziejach Polski, a dziejami lokalnymi i historią rodzinną.
• Kształtowanie u uczniów szacunku wobec dorob­ku przeszłych pokoleń i potrzeby pielęgnowania tradycji rodzinnych, regionalnych i narodowych. Kształcenie umiejętności dostrzegania ciągłość rozwoju kultury i trwałość ludzkich osiągnięć.
• Kształtowanie u uczniów potrzeby ochrony zabytków historycznych, kulturowych
   i przyrodniczych, pamiątek i miejsc pamięci.
• Rozwijanie aktywnego i świadomego udziału uczniów w życiu lokalnej społeczności.
• Nauczanie szacunku dla pracy i osiągnięć minionych pokoleń, oraz szacunku wobec ludzi żyjących współcześnie.
• Kształcenie nawyku samodzielnej pracy, niesienia pomocy innym ludziom, kulturalnego zachowania się, korzystania z regionalnych dóbr kultury materialnej i duchowej.
• Rozwijanie umiejętności analizy i interpretacji materiałów źródłowych, map, planów, wykresów i zestawień statystycznych oraz przekazów ustnych.
• Rozwijanie umiejętności aktorskich, plastycznych, dziennikarskich oraz zainteresowań turystycznych.
• Kształcenie szacunku dla innych kultur etnicznych i narodowych poprzez poszanowanie dziedzictwa własnego regionu. Wpajanie postawy otwartości na różnorodność kultur
   i ludzkich postaw.
• Holistyczne podejście do zdrowia oraz rozpowszechnienie koncepcji wszechstronnej edukacji prozdrowotnej w gminie.
• Zachęcanie uczniów do zdrowego stylu życia i stwarzanie warunków
  i możliwości zachowań sprzyjających zdrowiu.
• Rozpowszechnienie pojęcia profilaktyki prozdrowotnej.

 

WIADOMOŚCI - uczeń:

• wymienia główne zabytki historii i przyrody w gminie,
• wymienia najważniejsze instytucje użyteczności publicznej i organizacje społeczne w regionie,
• wymienia główne źródła zanieczyszczeń wód, gleby i powietrza w tym w swoim regionie,
• zna dzieje swojej rodziny, odczuwa dumę z przynależności do rodziny i jej historii,
• zna pamiątki rodzinne, ich losy i związane z nimi historie,
• zna realia życia w czasach naszych rodziców, dziadków i pradziadków.
• zna warunki życia swoich przodków i porównuje je ze swoimi warunkami życia,
• zna swoją rodzinną miejscowość, wie, skąd można czerpać informacje o jej historii,
• zna położenie swojej miejscowości, wie, jak trafić tu z różnych zakątków Polski i Europy,
• wyjaśnia, co to jest patriotyzm,
• zna zasady i normy współżycia w grupie,
• zna tradycje zachowywane w swojej rodzinie podczas świąt, opowiada o nich i okazuje dumę z dziedzictwa kulturowego pielęgnowanego przez swoją rodzinę,
• zna historię swojej szkoły, zasłużone dla niej postaci,  wie jak w szkole obchodzony jest dzień patrona. zna tradycje i symbolikę szkoły,
• zna historię szkoły, wie jaką rolę odgrywa w środowisku lokalnym,
• zna śląskie tradycje wielkanocne, zachowuje je w swoim domu, opowiada i o rodzinnych tradycjach znanych mu z domu,
• zna tradycje okresu Karnawału i  Ostatków,
• wie co to jest odpust, zna terminy odpustów w swojej parafii,
• zna tradycje związane z narodzinami, chrztem i wychowywaniem małego dziecka,
• zna tradycje związane ze ślubem i weselem kultywowane tradycyjnie w regionie,
• zna tradycje związane ze śmiercią i pogrzebem, opowiada o tradycyjnych ludowych poglądach dotyczących umierania i śmierci oraz życia po śmierci,
• zna wybrane opowieści związane z krzyżami i kapliczkami w okolicy swego miejsca zamieszkania,
• rozumie swój udział w życiu lokalnej społeczności parafialnej,
• pamięta o zapomnianych mogiłach, zachowuje pamięć o przodkach, co wyraża się
  w dbaniu o groby,
• zna nazwy lokalne przyjęte powszechnie i nazwy występujące w tradycji ustnej, rozumie ich pochodzenie i potrzebę zachowania,
• zna lokalizację obiektów użyteczności publicznej w swojej miejscowości i w miejscowości gminnej,
• wie gdzie i w jaki sposób należy załatwiać różne prawy codzienne, urzędowe.
• zna miejscowości w swojej gminie,
• zna wartość dziedzictwa narodowego,
• wie jak mieszkali jego przodkowie, porównuje wieś dawną i dzisiejszą,
• definiuje i rozumie pojęcia tradycja, obyczaj, obrzęd,
• wie, gdzie znajdują się cmentarze w gminie,
• zna miejsca pamięci narodowej w swojej okolicy i jakich faktów historycznych dotyczą,
• zna najważniejsze cechy językowe gwary śląskiej,
• zna regionalne misteria, chętnie i aktywnie uczestniczy w przygotowywaniu współczesnych inscenizacji i bierze w nich udział, rozumie rolę społeczną takich inscenizacji,
• wie co to jest zabytek archeologiczny i zna zady ochrony stanowisk archeologicznych,
• zna rys historyczny gminy Wielowieś,
• zna dzieje własnego regionu i potrafi powiązać je z historią Polski i Europy,
• zna najważniejsze wydarzenia z dziejów w swojej okolicy, określa miejsce tych wydarzeń,
• zna nazwy najstarszych okolicznych wsi,
• wie, jak wygląda sesja Rady Gminy, czym zajmują się radni,
• zna pojęcia tożsamość, świadomość, godność i prawa człowieka, prawda, miłość, mądrość, sprawiedliwość. Stosuje te uniwersalne wartości w życiu codziennym,

• szanuje członków swojej rodziny, rodziców, dziadków, rodzeństwo, członków dalszej
  i bliższej rodziny,
• wykazuje szacunek wobec dorobku przeszłych pokoleń oraz potrzeby ochrony
   i kultywowania tradycji rodzinnych,
• potrafi dostrzegać piękno rodzinnego krajobrazu, zachwycać się nim i ochraniać,
• dostrzega wpływ wartości dziedzictwa historyczno-kulturowego w swoim życiu, w życiu swojej rodziny,
• wzbogaca swoje życie poprzez odnajdywanie własnej tożsamości kulturowej i narodowej,
• podejmuje działania na rzecz ochrony środowiska, dziedzictwa historyczno-kulturowego
  i skłania innych ludzi do takich działań,
• korzysta z różnych źródeł informacji, odbierać i tolerować informacje sprzeczne, konfliktowe i dwuznaczne,
• współdziała w grupie, wyraża własne myśli i poglądy wynikające z akceptacji samego siebie, nie ulega bezkrytycznie opinii innych ludzi,
• docenia rolę przyrody historii i kultury, dostrzega ich piękno, rozumie potrzebę zachowania całego tego dziedzictwa,
• podejmuje próby wyrażania siebie poprzez twórczość, np. poetycką, muzyczną, śpiewaczą, sztukę, teatr, malarstwo etc.,
• dostrzega swoje możliwości i zdolności, które mają wpływ na zachowanie i pomnażanie dziedzictwa kulturowego regionu.
• dostrzega i rozumie swoje miejsce i rolę w życiu wspólnoty regionalnej i narodowej
• wykazuje właściwą postawę wobec innych kultur, narodowości, religii, opinii.
• czuje się związany z tą ziemią i żyjącymi tu ludźmi, odczuwa, że jest cząstką swej miejscowości i czuje się odpowiedzialny za jej dalsze losy,
• odczuwa dumę z powodu swych śląskich korzeni, tradycji rodzinnych i narodowych,
• bierze czynny udział w życiu szkoły: uroczystościach szkolnych, uroczystych akademiach okolicznościowych,
• ma świadomość zmian kulturowych, jakie nastąpiły na przestrzeni kilku pokoleń,
• stara się nie dopuścić o zanikania rodzimych tradycji,
• wykazuje się wrażliwością muzyczną i szacunkiem dla tradycji,
• nawiązuje bezpośrednie kontakty z najstarszymi mieszkańcami gminy, rozumie dlaczego należy dokumentować opowieści seniorów,
• rozumie potrzebę kształtowania kultury i tożsamości narodowej od najmłodszych lat
  w młodym człowieku,
• widzi potrzebę utrzymywania kontaktów i współpracy z najbliższym sąsiadem,
• szanuje ludzi starszych,
• posiada właściwą hierarchię wartości i postaw społecznych,
• posiada wiedzę na temat działań prozdrowotnych
• rozumie pojęcie profilaktyki

 

METODY PRACY

Za wybór metod pracy odpowiadają wychowawcy realizujący program. Do najlepszych metod umożliwiających uczniom zarówno zdobywanie wiedzy i umiejętności jak też ich stosowanie, należą:

1. Wycieczka – Organizowane wycieczki powinny uwzględniać różne możliwości transportu (piesze, rowerowe, autobusowe, kulig).

2. Zwiedzanie muzeów regionalnych – wizyta w Gliwickim Muzeum Piastowskim, Muzeum Wsi Opolskiej, Izbie łod Starki w Chudowie, Kopalni Guido w Zabrzu, Muzeum Edydy Stein w Lublińcu, Zabytkowej Stacji Wodociągowej w Zawadzie.

3. Praca z ilustracjami, wykresami, tabelami, fotografiami, rysunkami, planami gminy
i mapami historycznymi oraz współczesnymi.

4. Metoda „burzy mózgów” i metoda „burzy pytań”

5. Praca z tekstem źródłowym

6. Wyszukiwanie wiadomości w literaturze, prasie, Internecie.

7. Wywiad, reportaż, felieton, sprawozdanie i fotoreportaż

8. Gry dydaktyczne

9. Metody aktywnego opisu

10. Metoda dramy i metoda inscenizacji

11. Wystawy - Przygotowanie wystaw historycznych w klasie, na korytarzu lub bibliotece szkolnej może mieć zastosowanie okazyjne, związane z rocznicami lub też jako forma gazetek szkolnych.

12. Metoda projektu

13. Ankiety i sondaże uliczne

14. Rozmowa nauczająca

15. Praca w grupach

16. Debata

FORMY REALIZACJI

• spotkania z twórcami kultury, przedstawicielami władz, ludźmi zasłużonymi dla gminy,
• kontakt ze środowiskiem w trakcie wycieczek,
• poznawanie zabytków kultury,
• popularyzowanie w pracy szkoły obrzędowości rodzinnej i dorocznej w różnych środkach wyrazu artystycznego (plastycznego, muzycznego, tanecznego, teatralnego);
• uczestnictwo w biesiadach, wystawach, pokazach, konkursach, festiwalach,
• udział w tworzeniu gazetek, folderów
• współtworzenie strony internetowej na temat projektu

 

 

SPOSOBY EWALUACJI

Ewaluacja projektu powinna mieć charakter:

• kształtujący (koncentrować się na poprawianiu, ulepszaniu podjętego zadania),
• sumujący (ograniczać się do oceny jakości wykonanego działania).

Ewaluacja powinna mieć formę ankiet skierowanych do uczniów i wychowawców.

Za ewaluację projektu odpowiada koordynator programu.

MIEJSCA UWZGLĘDNIONE W REALIZACJI PROGRAMU

Błażejowice: Obiekty kultu religijnego (krzyże przydrożne, kapliczka), stacja transformatorowa.

Dąbrówka: Dwór Myśliwski, Polana Śmierci i Śląski Katyń, Rezerwat Hubert.

Gajowice: punkt widokowy

Sieroty: kościoły : pw. Wszystkich Świętych, kaplica św. Jana Nepomucena, Grota Lurdzka  

Świbie: kościół św. Mikołaja, kaplica św. Benigny, miejsce wykopalisk, staw Poręba leśnictwa Świbie

Radonia: Neoklasycystyczny pałac, zabudowania gospodarcze, obora, czworak i kuźnia, Obiekty kultu religijnego (krzyże przydrożne, kapliczka)

Raduń-Borowiany: Agroturystyka „Na polanie”, stadnina koni

Wielowieś: Synagoga, cmentarz żydowski, kościółek ewangelicki, murowany kościół p.w. Wniebowzięcia NMP, kaplica Miłosierdzia Bożego, zespół dworsko – parkowy, dom kultury

 Wiśnicze: kaplica Matki Bolesnej w Goju, kościół Trójcy Przenajświętszej, Dom Opieki Caritas

 Zacharzowice: kościół pw. Św. Wawrzyńca, kapliczka Matki Boskiej.

Imprezy organizowane w ramach programu:

1. Gminne zawody sportowe
2. Udział w akcji „Cała Polska biega”
3. Udział w gminnych zawodach sportowych
4. Udział w ogólnopolskiej akcji „Cała Polska czyta dzieciom”
5. Spotkanie z okazji Dnia Kobiet
6. Festyn rodzinny
7. Obchody Dni Ziemi
8. Wieczór wróżb andrzejkowych.
9. Pochód św. Marcina.
10. Wizyta św. Mikołaja.
11. Wigilia klasowa.
12. Wieczór kolęd, kiermasz bożonarodzeniowy
13. Spotkania ze znanymi ludźmi: władzami lokalnym, przedstawicielami organizacji działających na terenie gminy,
14. Spotkania z lekarzami promującymi profilaktykę prozdrowotną i podnoszenie świadomości zdrowotnej wśród mieszkańców gminy.
15. Wystawa prac dzieci i młodzieży.
16. Akademie o charakterze patriotyczno-regionalnym.
17. Zawody sportowe.
18. Piknik profilaktyczny.

Konkursy:

1. Wiedzy o gminie.
2. Recytatorskie.
3. Na stroik świąteczny.
4. Plastyczne dowolnymi technikami.
5. Fotograficzne.
6. Muzyczne i teatralne.
7. Czytelnicze.
8. Na najciekawszą gazetkę o swojej miejscowości.

 

EFEKTY PROJEKTU

W wyniku realizacji programu każdy uczeń:

• zapozna się z zabytkami regionu,
• utrwali wiedzę historyczną związaną z regionem,
• pozna dorobek kulturalny najbliższej okolicy,
• zapozna się z wybitnymi postaciami naszej gminy,
• pozna legendy związane z regionem,
• udoskonali umiejętności korzystania z informacji i wykorzystywania wiedzy

 w praktyce,

• poprawi relacje z zespołem klasowym,
• udoskonali znajomość języka niemieckiego,
• udoskonali umiejętności pracy zespołowej,
• odczyta związki łączące tradycję rodzinną z tradycją regionu,
• rozpocznie świadome i artystyczne uczestnictwo w życiu wspólnoty lokalnej,
• utrwali umiejętności redakcyjne, plastyczne, fotograficzne, informatyczne.

 

REALIZACJA PROGRAMU

 

• Na początku roku szkolnego nauczyciele zapoznają się z programem i wybierają do realizacji zagadnienia, które mogą wpleść w treść prowadzonych przez siebie zajęć dydaktycznych, kierując się również własnym doświadczeniem i „talentem” do ich realizacji.
•  Nauczyciele wspólnie organizują wycieczki o charakterze poznawczym, utrwalającym i podsumowującym zdobytą wiedzę.
• Nauczyciele przygotowują uczniów do udziału w konkursach, przeglądach, festiwalach.
• Realizacja projektu nie będzie możliwa bez ścisłej współpracy z Urzędem Gminy oraz jego wsparcia finansowego.

 

 

Komentarz do innowacyjnych metod pracy w ramach projektu:

 

Korelacja międzyprzedmiotowa to jednoczesne omawianie wspólnych zagadnień na lekcjach różnych przedmiotów.  Polega  ona na  zbieżnym  w  czasie  i  miejscu  opracowaniu  zbliżonej  tematyki  różnych  przedmiotów  oraz  na  wykorzystaniu  na  lekcjach  wiadomości  poznanych  uprzednio  na  lekcjach innych  przedmiotów. W  procesie  dydaktycznym  dzięki  korelacji  wzmacnia  się  strona  poznawcza  i  emocjonalna. Aktywność  uczniów  jest  dużo  większa  , na  lekcjach  stwarzane  są  sytuacje  zadaniowe  budzące  samodzielne  pomysły  uczniów.

 

Efekty:

• Korelacja rozbudza i rozwija myślenie naukowe
• Pozwala zrozumieć, na czym polega wielorakie zastosowanie wiedzy
• Jest jednym z czynników mających wpływ na podniesienie jakości kształcenia
• Pozwala zapewnić tworzenie się w umysłach uczniów spójnego obrazu świata

 

Dzięki metodzie „Podaj dalej” lekcje organizowane są w taki sposób, aby uczniowie pracując w grupach zadaniowych korzystali nawzajem ze swoich talentów i wiedzy, brali odpowiedzialność za pomoc kolegom, a także rozwijali społeczną umiejętność zgodnej
 i twórczej kooperacji.

 

Efekty:

• Uczniowie korzystają wzajemnie ze swojej wiedzy i umiejętności.
• Uczniowie ucząc się od siebie nawzajem, uczą się współpracy.
• Uczniowie stają właścicielami procesu swojego uczenia się.
• Wzrasta zainteresowanie rodziców, motywacja, stawianie wyzwań, powiązanie z rzeczywistością.